قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین: از کدام موضع؟

قرار داد ایران و چین

چین؛بازیگر جهانی

۱. چین به عنوان یک بازیگر مهم جهانی در حال ظهور هست.

نمی‌تواند قواعد مهم بازیگری جهانی از جمله تامین امنیت برای تولید و سرمایه خارجی را نادیده بگیرد.

نمی‌تواند بدون همکاری با غرب به فناوری‌های پیشرو دست یابد.

از این رو، منافعش، در محکم کردم میخ قدرت نئواستعماری در حال ظهور خود هست که لازمه‌ی آن همکاری با قدرت‌های بزرگ جهانی است.

یعنی، برای چین، یک کشور خاص، فرع بر مساله هست.

آنچه اهمیت دارد، تاثیر تعاملات با چنین کشوری بر کلیت تعاملاتش با جهان هست.

اگر، تاثیر منفی بگذارد، به احتمال زیاد، از آن پس می‌کشد.

اگر در راستای منافعش باشد، بازی را به گونه‌ا‌ی پیش می‌برد که دیگران را در خدمت تامین منافع خود قرار دهد

۲. نتیجه‌ی همکاری یا منازعه میان دو طرف با قدرت خیلی نابرابر از قبل مشخص است.

نتیجه‌ی منازعه، حذف سریع طرف ضعیف از صحنه هست.

نتیجه‌ی همکاری نیز شکل‌گیری بازی با توزیع نابرابر منافع حاصله هست.

در جایی که قدرت چانه زنی طرفین برابر نیست، امکان شکل گیری بازی برد – برد با توزیع منصفانه وجود ندارد.

طرف ضعیف، برای جلب همکاری طرف قوی‌تر، ناچار از پرداخت امتیازهای خاص هست.

این قاعده‌ی کلی در هر رابطه ایست. از رابطه‌ی میان دو فرد و دو شرکت گرفته تا دو کشور.

چین تامین کننده ی فناوری

۳. اگر مسیری که چین در چند دهه‌ی اخیر طی کرده است،اقتصاد ایران نیز تجربه می‌کرد،امروز نیازی به چنین قرادادی پیش نمی‌امد .

تا چین تامین‌کننده ی فناوری و سرمایه مالی در حوزه های کلیدی از جمله نفت و گاز و شیلات و غیره باشد.

با ادامه‌ی روندهای گذشته در عرصه‌ی سیاست خارجی، چنین قراردادی مانع از بدتر شدن شرایط نمی‌شود.

چین، در چارچوب قدرت چانه‌زنی نابرابر طرفین، با اقتصاد ایران همان کاری را خواهد کرد

که نظریه پردازانی چون پاول باران و پاول سویزی در کتاب “اقتصاد سیاسی رشد” از آن به عنوان “انتقال مازاد” از کشورهایی پیرامونی به کشورهای مرکز نام می‌برند.

یعنی، وابستگی فناورانه و مالی و سیاسی به چین با پیامد منطقی توزیع نابرابر منافع. در تحلیل نهایی یعنی “توسعه‌ی توسعه نیافتگی”.

راه کار اساسی برای پرهیز از تشدید وضعیت، درک جهان‌بینی است که چینی‌ها به آن رسیدند. توسعه مقدم بر هر چیزی است.

قرار داد ایران و چین

نویسنده: علی دینی‌ترکمانی