آثار باستانی دوره قاجار در شهریار کاروانسراها الف : کاروانسرای حاج کریم کاروانسرای رباط کریم (فتحعلیشاهی )، در سال ۱۳۳۵ قمری در زمان پادشاهی فتحعلیشاه قاجار بنا شد. این کاروانسرا در کیلومتر ۳۷ جاده ساوه – تهران قرار دارد .این کاروانسرا به سبک دو ایوانی است و ورودی آن از ایوان غربی است . ایوان […]
آثار باستانی دوره قاجار در شهریار
کاروانسرای رباط کریم (فتحعلیشاهی )، در سال ۱۳۳۵ قمری در زمان پادشاهی فتحعلیشاه قاجار بنا شد. این کاروانسرا در کیلومتر ۳۷ جاده ساوه – تهران قرار دارد .این کاروانسرا به سبک دو ایوانی است و ورودی آن از ایوان غربی است .
ایوان شرقی به عنوان شاه نشین کاربری داشت این کاروانسرا علاوه بر سابقه تاریخی ، ویژگی های بی مانندی دارد که آن را در میان کاروانسراهای کشور ممتاز می کند در یافته های باستانشناسی ، کوره های ذوب فلز در حیاط این کاروانسرا به چشم می خورد که نمایانگر یکی از کاربری های این بنا به عنوان ضرابخانه بوده است
ب : رباط خاتونلر :در روستای خاتونلر واقع شده است.
۱- پل آبرسان بادامک در روستای بادامک واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۹۸۹۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
۲- پل آبرسان ورامینک در روستای ورامینک واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۹۸۹۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
۳-پل دختر بادامک در روستای بادامک واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۹۸۹۵ به عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسیده است.
۱-حمام دهک : این حمام در شهرستان ملارد روستای دهک واقع شده است و در تاریخ ۲ بهمن ماه ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۱۰۷۹۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
۲-حمام شش : این حمام در شهرستان ملارد ، روستای شش واقع شده است
۳- حمام قلعه روستای بالابان
شهریا در دوره قاجار یک قطب کشاوره بوده و با توجه به مستنداتی که در این به آنها اشاره شده است زمین های آن اکثرا خالصه ی متعلق به بزرگی مالکان در بازی یا وابسته به دربار بوده است که هر کدام از مالکین در منطقه تحت مالکیت خود ،اقدام به ساخت قلعه کرده | و برای رونق و سرو سامان دادن به امور زراعی خود،کشاورزان را از نقاط مختلف کشور در این قلعه ها مستقر کرده اند .
بسیاری از این قلعه ها بر اثر فرسایش و مرور زمان ساخت و سازها و عدم توجه به انها خراب شده است و آثار بعضی از انها هنور باقی است .
منطقه ای که در اصل شکار گاه حکومتی بود وشخصی بنام امیر تومان که میرشکار ( سردسته شکارچیان ) دربار بود اراضی این منطقه را به تصرف خود در آورد و در آن زمان این منطقه بسیار دور از پایتخت بود و کسانی که در تهران به سوی کرج حرکت می کردند
معمولا اولین اتراقگاه آنها ، در کاروانسرایی بود که به نام « کاروانسراسنگی » شهرت داشت . امیر تومان با فراهم کردن امکانات و آوردن عده ای از اهالی خمسه به این منطقه ، آرام آرام زمینهای بایر را به زمین های کشاورزی تبدیل نمود .
می گویند نام اولیه این محل پیش از آنکه امیر تومان آنرا تصاحب کنند سبزه الماس بوده و امیر تومان آنجا را به نام فرزند ارشدش که نام او حسن خان بود « قلعه حسن خان » نامید
امیر تومان صاحب چند فرزند به نام های :
رضاخان ، حسن خان ، آقابزرگ خان ، موتمر الدوله و سالار همایون بود که آنان پس از مرگ پدر ، قلعه حسن خان را بین خود تقسیم کردند و هر کدام صاحب یک دانگ آن شدند و در آن زمان تمام اراضی این قلعه و اطراف آن قابل کشت و زرع بود و کلا به نواحی :
چمن الماس خان ، ورامینک ، میاندوآب ، قلعه سون ، اکبر نایب ، چنارسوخته و …
که مجموعا ده قطعه بوده تقسیم می شد .
اراضی قلعه توسط سه قنات بزرگ و پرآب آبیاری می شد
یکی از آنها قنات بزرگ نام داشت . و مبدا آن تپه و رودخانه ای به نام قروق که شاخه ای از رود کرج بود .
گویا یکی از قنات ها که قنات بزرگ نام داشت از تپه های سرخه حصار سرچشمه گرفته به سوی قلعه امتداد می یافت .
آب این قنات حتی به مناطق جنوبی آن چون ورامینک نیز میرسید.
۲. قلعه فرامرز قلعه فرامرز در شهرستان ملارد ، روستای خوشنام واقع شده و این اثر در تاریخ ۲ بهمن ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۱۰۷۹۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
قلعه دهشاد :در روستای دهشاد وتور محدوده شهر باغستان واقع است این قلعه با قدمت بیش از ۲۰۰ ساله خود یکی از قلعه هایی است که تقریبا سالم مانده و هنوز مسکونی می باشد .
این قلعه به سبک معماری اوایل دوره قاجار ساخته شده و ابعاد آن صد متر در صد متر به شکل مربع می باشد و در چهار گوشه ی آن برج دیدبانی قرار داشته است.
۵-قلعه ارغش اباد قلعه ارغش اباد در شهرستان ملارد ، در روستای ارغش آباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۲ بهمن ۱۳۸۲ با شماره البت ۱۰۷۹۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
در شرق روستا ، بقایای قلعه ارغش آباد شامل برج های مدور،باروهای کنگره دار ، و چندین خانه متروک و در حال تخریب و نیز منازل تازه ساز در فضای داخلی قلعه خود نمایی میکند به نظر میرسد ساخت و ساز های جدید در محوطه داخلی قلعه ارغش اباد بخش هایی از بقایای معماری مسکونی و قسمتهایی از برج و باروهای آنرا ویران کرده است .
به طوری که امروزه فقط بقایای دو برج در ضلع شرقی و قسمتی از باروهای شرقی ، شمالی و جنوبی پابرجاست .
مصالح ساختمانی قلعه ارغش اباد را چینه خشت و تیرهای چوبی تشکیل می دهد .شاید بتوان گفت سالم ترین بخش قلعه ضلع جنوبی ان است .
در این بخش علاوه بر برج و باروی قلعه دروازه ان نیز به صورت یک بنای دو طبقه خشتی در میان باروی جنوبی دیده میشود.
۶-قلعه استقراری صالح آباد : این قلعه در روستای صالح آباد واقع شده است .
۷-قلعه استقراری حسین آباد ، این قلعه در حسن آباد واقع شده ست
۸-قلعه استقراری زرین آباد ، این قلعه در زرین آباد واقع شده است
۹-قلعه استقراری چهار باغ این قلعه در چهارباغ واقع شده است
۱۰- قلعه روستای بالابان و از قلعه های دیگر می توان از قلعه شازده شهریار ، قلعه حصار زیر، رضی آباد بالا و…رانام برد که دیگر آثار و بقایایی از آنها باقی نیست
مساجد
مسجد چهارباغ : این مسجد در شهرستان ملارد ، روستای چهارباغ دهستان اخترآباد واقع شده است.
برگرفته از دایره المعارف شهرستان شهریار
پژوهش و تالیف: احمد فرجی