مشارکت زنان در فرایندهای اجتماعی و سیاسی شهرستان شهریار و نقش زنان در اداره جامعه سعیده حضرت پور کارشناس ارشد علوم سیاسی از دانشگاه تهران مشارکت سیاسی فرآیند پیچیده ای است و تعاریف متعددی درخصوص آن از سوی دانشمندان ارائه شده است . شاید بتوان نقطه مشترک تمامی این تعاریف را “شرکت در فرآیند سیاسی […]
سعیده حضرت پور کارشناس ارشد علوم سیاسی از دانشگاه تهران
مشارکت سیاسی فرآیند پیچیده ای است و تعاریف متعددی درخصوص آن از سوی دانشمندان ارائه شده است . شاید بتوان نقطه مشترک تمامی این تعاریف را “شرکت در فرآیند سیاسی که منجر به انتخاب رهبران و تصمیم گیران سیاسی در حوزه سیاست عمومی باشد” تعریف کرد.
میزان مشارکت زنان در امر توسعه پایدار سیاسی و نقش زنان در اداره جامعه به عنوان نیمی از جمعیت هر جامعه یکی از مهمترین و اثربخش ترین متغیرها می باشد. به عبارت دیگر میزان مشارکت و حضور سیاسی زنان با میزان توسعه یافتگی جوامع در ارتباط مستقیم است. علی رغم این واقعیت که مداخله زنان در فرآیندهای سیاسی در راستای دموکراسی ضروری ست، اما در تمام دنیا جایگاه ایشان در زندگی سیاسی فعال وضعیتی نا مناسب و کم و کیفیتی نامطلوب دارد و زنان ایرانی نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
به لحاظ تاریخی بعد از ورود اسلام به ایران با آنکه دیانت اسلام ارزش های انسانی فراوانی به زنان اعطاء کرد، ولی عملا علی رغم کوشش هایی که برای رهایی آدمیان از انواع قیود اجتماعی- اقتصادی و رسوم غلط رایج بکار برد، بعلت روبرو شدن با قدرت جوامع شرقی و کانون های مختلف فرهنگی فرصت تغییرات لازم را نیافت و لذا وضعیت زن ایرانی جز در چند مورد حقوقی، کمابیش به همان شکل سنتی قبلی مردسالارانه باقی ماند.
در این میان حرکات جدی سیاسی زنان ایران از دوره قاجاریه آغاز می شود، از کنش سیاسی و نقش زنان در نهضت تنباکو و انقلاب مشروطه گرفته تا مبارزات ایشان در زمان پهلوی و پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۵۷ از جمله فعالیتهای سیاسی و اجتماعی زنان بوده است.
نگاه غالب مردان در ایران، همواره مهمترین کارکرد و نقش زنان را در چارچوب خانواده (در خدمت خانواده) تعریف نموده است(که این امر میتواند به دلیل برداشت های غلط افراطی از آموزه های دینی و ریشه های تاریخی – فرهنگی جامعه باشد ). اگر چه در ادواری تلاش هایی برای کاستن از عمق شکاف جنسیتی موجود صورت گرفت اما در نهایت وضعیت زنان، پیرو وضعیت عمومی سیاست(که مردان تعیین کننده آن هستند ) ارتقاء قابل قبولی در جایگاه زنان ایجاد ننمود و فعالیت زنان در چارچوب هایی محدود، کنترل شده و در خدمت جناح سنتی نظم و نسق یافت.
آنچه شرح داده شد به همان ترتیب در شهرستان شهریار نیز جریان دارد و تاریخ سیاسی این منطقه در کم و کیف گویای حضور کمرنگ زنان در سیاست و تصمیم گیری های کلان می باشد.
شهرستان شهریار با جمعیت بالغ بر ۷۵۰۰۰۰ نفر و وسعت بیش از 300 کیلومتر مربع بعنوان یکی از قطب های کشاورزی استان تهران تلقی می شود که کشاورزی مهمترین شیوه ارتزاق ساکنین بومی آن تلقی می شود. این شیوه کار اقتضائات مختص خود را داشته و باعث شکل گیری کنش های سیاسی برخاسته از روش سنتی ( زندگی کشاورزی) و نه رویکردهای مبتنی بر ارزش های نوگرایانه و همچنین فقدان یک جامعه روشنفکری قوی می باشد. به همین ترتیب (و در استمرار وضعیت عمومی کشور) ما شاهد غلبه نگاه و رویکرد سنتی و به تبع آن حضور کمرنگ زنان در این حوزه هستیم.
به طوریکه در ادوار مجلس شورای اسلامی و پیش از آن مجلس شورای ملی هرگز شاهد حضور و اعلام وجود بانوان نبوده ایم. همچنین در این شهرستان از بین ده ها فرماندار و بخشدار که تاکنون منصوب شده اند شاهد حضور حتی یک خانم هم نبوده ایم.
از بین ۴۵ نفر عضو شوراهای اسلامی شهرهای ۷ گانه شهریار۴۳ نفر مرد و تنها ۲ نفر زن معادل ۴.۵ درصد هستند که هیچ یک از این دو نفر هم موفق به تصدی ریاست شورای شهرها نشده اند.
از بین ۱۰۹ نفر عضو شوراهای روستائی نیز تنها شاهد اعتماد شهروندان به ۸ نفر از بانوان بوده ایم که علت این امر نیز میتواند علاوه بر نگاه فرودستی به زنان، عدم تمایل این قشر به حضور در عرصه های اجتماعی – سیاسی نیز باشد. (پائین بودن میزان ثبت نام کاندیدا های خانم به نسبت آقایان)
با بررسی بین مدیران ادارات سطح شهرستان شهریار در می یابیم هیچ یک از شهرداران، دهیاران و روسای ادارات و دانشگاهها نیز از بین بانوان انتخاب نشده اند و تنها در سطح مدیریت مدارس دخترانه شاهد حضور بانوان می باشیم که البته این هم دو دلیل دارد.
اول آنکه مدیریت مدارس جزو پستهای مدیریتی شهرستان محسوب نمیشود و از طرف دیگر به دلیل مسائل شرعی و قانونی در کشور امکان استفاده از مدیران مرد در مدارس دخترانه وجود ندارد.
این نحوه در اقلیت قرار داشتن، مجال روانی حتی به میزان تأثیر هر زن به اندازه یک نفر را هم نمی دهد .
نگاهی به فضاهای تبلیغاتی انتخابات های مختلف حاکی از تمایل و اقدام کاندیداها حاکی ازتوسل به گفتمان سنتی می باشد و متعاقبا از گرایش زنان به موضع گیری های غیر سنتی نیز ممانعت نموده است. اگر چه در دوره هایی شاهد قبض و بسط اندکی در حضور زنان در عرصه های سیاسی (انتخابات) هستیم.
برای مثال در انتخابات شوراهای اسلامی سال ۹۲ شهرستان شهریار از بین ۴۸۳ نفر کاندیدای حضور در شوراهای اسلامی ۴۷ نفر خانمها بوده اند. در سال ۹۶ از بین ۵۶۸ نفر کاندیدای حضور در شوراهای اسلامی ۷۰ نفر خانمها بوده اند که این نشانگر افزایش ۴۸.۹ % مشارکت بانوان از نظر تعداد و افزایش ۳% حضور بانوان نسبت به آقایان در این عرصه میباشد. که البته این افزایش ثبت نام با اقبال عمومی چندانی مواجه نشد و به ارتقاء قابل توجهی در جایگاه سیاسی و اجتماعی زنان در این شهرستان منجر نگردیده است.
نقش زنان /