محصول سفیدی که روزگار محیط زیست را سیاه کرده است

محصول سفیدی که روزگار  محیط زیست را  را سیاه کرده است

راحله عبادی 

کارشناس ارشد آموزش محیط زیست                                          

یکی از چالش هایی که پای انسان امروز را به بحرانی عمیق کشانده موضوع مواد زائد جامد شهری به ویژه پلاستیک است؛ این حقیقت بسیار تلخی است که امروز کره زمین در حصر این مواد پلاستیکی به ناحق گرفتار شده است.

کیسه‌های پلاستیکی از جمله خطرناک‌ترین موادی هستند که برای تجزیه آنها حداقل ۵۰۰ سال زمان نیاز است یعنی اولین کیسه‌های پلاستیکی ساخته شده که در جهان رها شده، هنوز تجزیه نشده است.

مخترع پلاستیک‌ اگر می‌دانست ماده اختراعی او می‌تواند فاجعه زیست محیطی داشته باشد شاید هیچگاه اختراع خود را به نمایش نمی‌گذاشت.

اثرات زیانبار مصرف ظروف پلاستیکی به سه بخش تقسیم می شود:

۱-    اثر بر سلامت انسان:

پلاستیک ها ترکیبات پلیمری هستند، واحد تشکیل دهنده آنها منومر نامیده می شود. وقتی ماده غذایی در ظروف پلاستیکی ریخته می شود، ترکیبات ظروف پلاستیکی به ماده غذایی انتقال می یابد و سلامت انسان را به خطر می اندازد.

اگر درون ظروف پلاستیکی آب جوش یا غذای داغ مانند آش ریخته شود منومرهای سمی آزاد شده و وارد بدن می شوند که می توانند با تحریک و تأثیر بر آنزیم ها و سلول های بدن منجر به بروز عوارض ناگوار در مصرف کننده شود . از نگهداری غذاهای داغ و چرب در ظروف پلاستیکی اجتناب کنید، چرا که بر اثر نفوذ روغن غذاها، سطوح این ظروف به محیطی مناسب برای رشد انواع میکروب ها تبدیل می شود که این خود می تواند باعث آلودگی غذا و تهدید سلامت مصرف کننده گردد.

۲-اثر برآلودگی  محیط زیست :

آلودگی هوا، خاک و آب‌های زیرزمینی از پیامدهای استفاده از کیسه‌های نایلونی می باشد. هنگامی که کیسه های پلاستیکی به عنوان زباله دورریخته می شوند، به علت ماندگاری بیش از ۵۰۰ سال در محیط به همراه باد جابه جا شده و وارد رودخانه ها و کانال های آب می شوند؛ در نتیجه موجب گرفتگی آبراهه ها شده و در بسیاری موارد به علت ساکن ماندن آب، زادوولد انواع حشرات افزایش می یابد.

پلاستیک ها درصورتی که به عنوان زباله دفن شوند، به علت تجزیه آرام و کند در محل های دفن همراه با آب باران شسته شده سبب تشکیل شیرابه و نفوذ آن به آب های زیرزمینی می گردد این شیرابه شامل ترکیباتی نظیر فلزات سنگین و سایر ترکیبات خطرناک است که جزو ترکیبات زیان آور برای محیط زیست هستند.

اگر پلاستیکها بدون کنترل سوزانده شوند باعث انتشار گازهای  سمی و خطرناک  میشود که باعث آلودگی هوا می گردد.

۳-اثر برجانوران آبزی

کیسه های پلاستیکی درصورت ورود به محیط زیست دریایی، وارد زنجیره غذایی جانوران دریایی شده و سالانه هزاران گونه از جانوران آبزی از قبیل وال، دلفین، فک و لاک پشت و نیز پرندگان دریایی اشتباهاً بر اثر خوردن این کیسه ها و خفگی ناشی از آن می میرند.

 

کیسه های بلعیده شده حتی پس از مرگ جانوران و تجزیه آنها نیز سالم باقی می مانند، بنابراین دوباره پراکنده شده و از بین بردن حیاتی دیگر را ادامه می دهند. پلاستیک ها درصورتی که به عنوان زباله دفن شوند، به علت تجزیه آرام و کند در محل های دفن می توانند سبب تشکیل شیرابه و نفوذ آن به آب های زیرزمینی شوند. این شیرابه شامل ترکیباتی نظیر فلزات سنگین و سایر ترکیبات خطرناک است که جزو ترکیبات زیان آور برای محیط زیست هستند.

فرهنگ قدیمی که جایگزین ضد فرهنگی میشود

جایگزینی کیسه‌های نایلونی با کیسه پارچه‌ای نیازمند فرهنگ‌سازی است و این کار باید از خود مردم شروع شود که از کیسه نایلونی استفاده نکنند .

اگر هر فرد روزی یک کیسه پلاستیک کمتر مصرف کند می توان امیدوار بود که روزانه صدها تن زباله سفید از چرخه جمع آوری زباله های شهری حذف شود.

از سوی دیگر باید در فروشگاه‌ها این فرهنگ‌سازی انجام شود که به مردم کیسه پلاستیکی ندهند که هم از نظر هزینه به نفع خود فروشگاه است و هم باعث می‌شود مردم یاد بگیرند برای خرید ساک همراه داشته باشند.

این در حالی است که شهروندان می توانند با بازگشت کیسه های پارچه ای که سنتی قدیمی در بین مردم ایران بوده به مراکز خرید رفته تا اینگونه هم از انباشت کیسه های پلاستیکی در منزل جلوگیری به عمل بیاورند و هم گامی موثر و مفید در جهت حفاظت از محیط زیست پیرامون خویش برداشته باشند.

به هر روی وقت آن رسیده که بر اساس اثرات منفی مستقیم و غیر مستقیم پلاستیک بر روی محیط زیست انسانی و سلامتی تمامی موجودات یک “نه” بزرگ به ظروف پلاستیکی بگوییم تا اینگونه به سمت یک زیستن پایدار و کم خطر حرکت کرده باشیم.