در شرایطی که روابط عمومیها نمیتوانند بهطور مؤثر و شفاف اخبار و رویداد های سازمان خودرا منعکس کنند و با رسانهها و جامعه ارتباط برقرار کنند، بار این وظیفه به رسانههای محلی تحمیل میشود،اما با شکلی مخدوش و ناکارآمد.
در واقع، رسانهها به جای ایفای نقش اصلی خود در زمینه اطلاعرسانی مستقل و نقادانه، تبدیل به مجرایی برای انتشار اخبار تبلیغاتی میشوند که توسط نهادهای دولتی تغذیه و هدایت میشود.
این امر موجب بی اعتمادی مردم به مطبوعات و رسانه ها و کاهش اثر گذاری آنها در جامعه میشود.
بسیاری از رسانههای محلی به دلیل نبود مدلهای پایدار مالی در اقتصاد رانتییر و کاهش درآمدهای حاصل از تبلیغات آزاد،به پولهایی وابسته شدهاند که از سوی ادارات و شهرداریها تأمین میشود.
این نوع حمایت مالی، اگرچه به بقای رسانه کمک میکند، ولی موجب تضعیف استقلال و بیطرفی آن میشود.
پولهای تزریقی بدون شفافیت، رسانهها را از مسیر حرفهای خود منحرف کرده و باعث میشود تا به جای پیگیری مسائل مردم، بر خدمت به منافع حامیان مالی تمرکز کنند.
️این شرایط، رسالت اصلی روزنامهنگاری، یعنی ارائه تحلیلهای مستقل و شفاف از واقعیتهای جامعه را تضعیف میکند.
در نتیجه، مخاطبان به جای دریافت اخبار و تحلیلهای دقیق، شاهد محتوایی بیرمق و تبلیغاتی میشوند که نه تنها به آگاهی آنها نمیافزاید،بلکه گاه موجب سردرگمی و بیاعتمادی عمومی به رسانهها میشود.
بازگشت به اصول حرفهای و رسالت واقعی روزنامهنگاری، نیازمند بازنگری در منابع تأمین مالی، ارتقای روابط عمومیها، و تقویت فرهنگ مطالبهگری و نقد در جامعه است.
این رسانههای مجازی با استفاده از ظرفیتهای فناوری و سرعت انتشار، توانستهاند به بستری برای بیان دغدغههای عمومی و نظارت بر عملکرد نهادهای مختلف تبدیل شوند.
در بسیاری از موارد، آنها به مرجعی برای اخبار و تحلیلهای دقیق و انتقادی بدل شدهاند، چرا که به دلیل استقلال بیشتر و وابستگی کمتر به منابع مالی دولتی، جسارت و آزادی بیشتری در پیگیری مسائل حساس دارند.
️این پدیده نشان میدهد که وقتی رسانههای رسمی از انجام وظایف خود بازمیمانند، فضای خالی توسط بازیگران جدید پر میشود که رسالت اطلاعرسانی و نقد منصفانه را به شیوهای متفاوت و مؤثرتر دنبال میکنند.
در نتیجه، شکاف اعتماد میان رسانههای مکتوب و شهروندان بیشتر شده و توجه افکار عمومی به سمت رسانههای غیررسمی مجازی جلب میشود.
با این حال، نگرانی جدیدی در حال شکلگیری است:
برخی رسانههای مجازی که در ابتدا به عنوان نهادهای مستقل و مردمی ظهور کردند، به تدریج وارد همان مسیر رسانههای سنتی شده و به دلیل وابستگی به منابع مالی و فشارهای بیرونی،از رسالت اصلی خود فاصله میگیرند.
این موضوع باعث میشود که این رسانهها هم به تدریج به مجرای انتشار اخبار بدون عمق و تحلیلهای جانبدارانه تبدیل شوند،درست مانند رسانههای مکتوبی که به روابط عمومی نهادها بدل شدهاند. ️این آسیب، چرخهای معیوب از ضعف رسانهای را ایجاد میکند که در آن نه رسانههای سنتی و نه رسانههای مجازی نمیتوانند به طور کامل نقش خود را در اطلاعرسانی شفاف و مطالبهگری مؤثر ایفا کنند.
برای مقابله با این آسیب، لازم است راهحلهای مؤثری به کار گرفته شود.
اولین گام، ایجاد ساختارهای شفاف برای تأمین مالی رسانهها است.
رسانههای مستقل میتوانند با استفاده از مدلهای درآمدی متنوع، مانند حمایتهای مردمی، تبلیغات شفاف و همکاریهای تجاری اصولی، از وابستگی به پولهای بیحساب و کنترلکننده اجتناب کنند.
دوم، تقویت فرهنگ روزنامهنگاری تحقیقی و آموزش خبرنگاران درباره اهمیت حفظ استقلال رسانهای است.
در نهایت، مشارکت فعال جامعه و حمایت از رسانههای شجاع و مستقل میتواند به پایداری و ارتقای کیفیت محتوای رسانهای کمک کند.