حاشیه نشینی و تاثیر آن بر وقوع جرم (مورد مطالعه:شهرستان بهارستان)

امروزه حاشیه نشینی یکی از مشکلات بزرگی است که کلانشهرها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. مناطق چسبیده به مرکز (پایتخت) همچون شهرستان بهارستان دارای اختلاف فرهنگی شدید با شهرها و نیز فاصله خدماتی،رفاهی، شهرسازی و بهداشتی شدیدتری با مرکز هستند. این مناطق به ظاهرشهری، دارای بافتی روستایی و از قوانین شهری به معنای […]

امروزه حاشیه نشینی یکی از مشکلات بزرگی است که کلانشهرها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

مناطق چسبیده به مرکز (پایتخت) همچون شهرستان بهارستان دارای اختلاف فرهنگی شدید با شهرها و نیز فاصله خدماتی،رفاهی، شهرسازی و بهداشتی شدیدتری با مرکز هستند.

این مناطق به ظاهرشهری، دارای بافتی روستایی و از قوانین شهری به معنای واقعی تبعیت نمی کنند.

این مناطق بدلیل عدم دسترسی به امکانات از لحاظ آموزش و پرورش و نیز فرهنگی دارای ضعف شدیدی هستند.

نبود اینگونه آموزش‌ها می تواند منجر به رفتارهای غیر مدنی، ضد اجتماعی و مشکلات ارتباطی گردد، در نتیجه احتمال وقوع جرم در اینگونه مناطق رو به فزونی رفته و برای شهرها و کلانشهرها ایجاد معضل نمایند.

از سویی دیگر ساماندهی این مناطق برای شهرها و متولیان شهری کار بسیار دشواری است و قانونمند کردن آنها به دلیل معضلات ذکر شده از آن دشوارتر به نظر می رسد.

امروزه جرم و جنایت نظر اکثر حقوقدانان، جامعه شناسان و روانشناسان را به خود جلب نموده است.

چرا که وجود این پدیده می تواند موتور مولد جامعه را از حرکت بازدارد و افراد مجرم به عنوان یک عامل بازدارنده می‌توانند برای افراد مولد در جامعه شکل ساز باشند که این عمل هزینه های زیادی را بر دوش جامعه می‌گذارد که این پرداختن از سوی حقوقدانان، جامعه شناسان و نیز روانشناسان از شدت و مقدار این هزینه ها بکاهد.

با حضور اقوام مختلف در محله های فقیر، حاشیه نشین و فاقد امکانات، تعصبات قومی قبیله ای، نژادی و زبانی هم رخ می نماید.

غربت، شرایط اجتماعی، آسیب های موجود، تهدیدات و ناامنی در اشکال متنوع، ناشناس بودن، عدم تعلق خاطر داشتن به مکان و وضعیت موجود و … زمینه ها و بسترهای مناسب ارتکاب جرایمی از قبیل سرقت، اعتیاد، شرارت و نزاع های متعدد حتی قتل از متن آن بروز و ظهور می نماید.

از چند دهه قبل غرب استان تهران به خصوص شهرستان بهارستان به دلایلی همچون پایین بودن قیمت مسکن و به تبع آن قولنامه ای بودن و نداشتن سند مالکیت از جاذبه بیشتری برخوردار بوده و همین امر موجب سرازیر شدن خیل عظیمی از مهاجران از استان های دیگر در سال های اخیر شده است.


با افزایش مهاجرت از مناطق روستایی به مناطق شهری، رسیدگی و تخصیص بخش عمده اعتبارات به مراکز استان، حاشیه نشینی در اطراف تهران و در شهرستان بهارستان به شدت افزایش و شهرهای جدیدی همچون قلعه میر (آدران)، اکبرآباد(نسیم شهر)، وجه آباد، همدانک، ریه، حصارک بالا و پایین، سلطان آباد و … را تشکیل داده است.

همین امر موجب افزایش انواع جرایم و انحرافات در مناطق گردیده است.

وقوع بیش از حد جرایم در محیط‌های حاشیه‌نشین که خود تحت تاثیر مسایل درونی و بیرونی بسیاری قرار دارد، نه فقط با اصول مسلم نظام اجتماعی تعارض دارد، بلکه همراه خود ضایعات سنگینی در کیفیت زندگی در پی خواهد داشت.

در این بین شهرستان بهارستان به عنوان شهرستانی که همجوار پایتخت است امروزه به عنوان یکی از شهرهای پرجمعیت و مهاجرپذیر استان تهران شناخته می شود،

در طول سال های گذشته، شاهد سیل گسترده مهاجران بوده که باعث توسعه فیزیکی شهر، ظهور مناطق مختلف حاشیه نشین که ذکر نام آنها رفت و بروز مشکلات متعددی چون فقر شهری، چشمگیر شدن فاصله طبقاتی، افزایش بزهکاری ها و … شده است.
نتایج مطالعات نشان می دهد که درصد بالایی از پرونده‌های قضایی در همین مناطق حاشیه‌نشین تشکیل شده است و مبارزه با شکل‌گیری حاشیه‌ای جدید و ساماندهی مناطق حاشیه‌ای موجود بسیار ضروری و حایز اهمیت است.

حاشیه‌نشینی و رشد سکونتگاه‌های غیر رسمی در نواحی پیرامون شهری امروزه یکی از بزرگترین چالش‌های مدیریت کلان شهری بوده و در تقابل با مدیریت پایدار شهری به معظلی فراگیر و اجتناب ناپذیر بدل گشته است.

همچنین مهاجرت و حاشیه نشینی به دلیل تاثیرات عدیده از آن دسته موضوعات اجتماعی است که هیچ‌وقت تاریخ مصرف کنکاش درباره آنها پایان نمی پذیرد .

با این اوصاف پرداختن به مساله حاشیه‌نشینی و اثرات آن در ارتکاب جرم در شهرستان بهارستان نه تنها ضرورتی برآمده از ارزشهای اعتقادی و انسانی بلکه سازگار با منافع اجتماعی و توسعه ملی و در راستای کاهش آسیب‌های اجتماعی و پیشگیری از جرایم مربوط به این مسئله است.

در چنین وضعیتی نقش و وظایف نیروی انتظامی در مقابله و رویارویی با شیوع جرایم در مناطق حاشیه نشین و نحوه برخورد با معضلات و کجروی ها امری مهم و ضروری و مورد انتظار آحاد مردم و مسئولین می باشد.

پرداختن به این معضل به شیوه علمی و مطالعاتی از قبیل کارهای پژوهشی و ریشه یابی علمی آسییب های اجتماعی دلالت از توجه مراجع امنیتی، انتظامی و قضایی و مجامع علمی به این آسیب و معضل جدی در شهرستان بهارستان دارد.

معاونت اجتماعی فاویژه غرب استان تهران
اداره برآورد اجتماعی و افکارسنجی