بحران آب در شهریار ، نگین سبز استان تهران شهریار ، نگین سبز غرب استان تهران به آب و هوای خوش و باغ های انبوه و دلباز و سرسبز معروف است ، اما در لایه های پنهان تر خویش با تهدیدهای بسیاری دست و پنجه نرم می کند . “آب” اصلی ترین مسئله ی حیات […]
بحران آب در شهریار ، نگین سبز استان تهران
شهریار ، نگین سبز غرب استان تهران به آب و هوای خوش و باغ های انبوه و دلباز و سرسبز معروف است ، اما در لایه های پنهان تر خویش با تهدیدهای بسیاری دست و پنجه نرم می کند .
“آب” اصلی ترین مسئله ی حیات ، بزرگ ترین معضل این شهرستان بزرگ است .
شاید بارها و بارها در تبلیغات رسانه ای و فعالیت نهاد های مختلف دیده و شنیده ایم که ایران از مشکل کم آبی رنج می برد ، اما شاید بهتر باشد بدانیم بی آبی در چه صورتی رخ می دهد . هر چند که اکنون نیز بسیار دیر شده است .
کمبود آب یا کم آبی در منطقه در حالی رخ می دهد که در نتیجه ی آن ؛ هر نفر به کمتر از ۱۰۰۰ متر مربع آب ، برای مصرف سالانه ی خود دسترسی داشته باشد . که اگر این مقدار به کم تر از ۵۰۰ متر مربع برسد ، بی آبی نامیده می شود .
طبق برآورد سازمان ملل تا سال ۲۰۲۵ حدود ۳/۲ جمعیت جهان با تهدید کم آبی و ۸/۱ میلیارد نفر با مصیبت بی آبی روبرو خواهند شد ، که این امر موجب کاهش محصولات کشاورزی و تأثیر مستقیم بر زندگی انسان است .
در بیست سال اخیر بیش از نصف تالاب های کره ی زمین خشک شده ، تالاب ها بر خلاف تصور عمومی زمین های بسیار بابرکتی هستند که هر کدام از آن ها محل تغذیه و رشد بسیاری از جانداران ، منبع کشت برنج و عامل جلوگیری از طوفان و سیل هستند .
بدیهی است که در گذشته بزرگ ترین منازعات بین روستا ها و حتی کشورها بر سر سهم آب بوده . این موضوع تنها به گذشته ختم نمی شود ، گو اینکه در حال حاضر استراتژیست ها از خطر وقوع ” جنگ آب ” خبر می دهند . خطری که موجب نزاع ها و کشتار بسیاری خواهد شد .
کارشناسان چگونگی نابودی آب در ایران را به پنج دسته تقسیم می کنند :
۱- عدم توانایی کارشناسی در برنامه ریزی و بهره برداری و ذخیره سازی آب های کشور
۲- سیاست های نادرست و کم بها بودن آب در ایران
۳- کشاورزی سنتی و غیر حرفه ای که ضرر آن بیش از سودش می باشد .
۴- نابودی فناوری سنتی ( کاریز قنات )
۵- بهره برداری نادرست و هدر دادن بی رویه ی آب
ایران تا بیست سال آینده به بیابانی بزرگ تبدیل خواهد شد
به گفته ی پروفسور پرویز کردانی ، پدر علم کویر شناسی ایران ، در نشست های مختلف بارها و بارها در مورد غارت شدن آب و تبدیل کشور به بیابانی بزرگ هشدار داده است :
آب ایران با بی‌توجهی تمام در حال غارت‌شدن است
شهرها به شهر سرطان آدم و روستاها به منطقه‌ای بدون آب و ریزگردها تبدیل شده است. از سوی دیگر بارندگی کم شده است، زیرا کره زمین در حال گرم‌شدن است و به دنبال آن بارندگی مناطق خشک، کمتر و مناطق پربارش، بیشتر می‌شود؛ بنابراین تعادل چرخه کره زمین از بین رفته است و باید به مردم گفت که به امید بارندگی نباشند.
به عنوان مثال سطح آب در جهرم ۵۷۰ متر، در رفسنجان ۴۵۰ متر و در شهریار ۳۰۰ متر پایین رفته است؛ چرخه طبیعت با اقدامات نابجا نامتعادل شده است. حدود یک‌سال‌ونیم است که هشدارها در مورد وضعیت بحرانی آب بیشتر شده است اما بحران آب خیلی زودتر از این زمان آغاز شده و اکنون واقعا آب نیست و بسیاری از تالاب‌ها و چاه‌ها خشک شده‌اند.
بی شک مدیریت بهینه در زمینه ی مصرف آب بسیار مهم و حائز اهمیت است ؛ در این زمینه نقش آموزشی و فرهنگی نقش بسیار تعیین کننده ای است .
متأسفانه در شهریار نیز مانند بسیاری از شهرهای دیگر با عدم استفاده ی مناسب و صحیح از این نعمت خدادای مواجهیم . با کمی دقت نظر در اموری همچون شستشوهای روزمره ، مسواک زدن و حمام کردن میزان هدررفت آب به مقدار زیادی کاهش پیدا می کند .
یکی از مسائل نظری در مدیریت مصرف آب ، تفکیک آب شرب و به اصطلاح آب آشامیدنی از آب مصرفی روزانه است. اقدامی که بارها در جلسات متعدد در مرحله ی “حرف” باقی مانده و هیچگاه به مرحله ی “عمل” نرسیده است .
فرسودگی تجهیزات آبی به نوعی فقر در حوزه ی عملکرد صنعت آب محسوب می شود و تا زمانی که اعتباراتی ویژه بع این مهم اختصاص داده نشود ، نمی توان به مدیریت بهینه و اصولی آب در شهریار امید چندانی داشت .
متأسفانه هدر رفت در زمینه ی صنعتی تنها به موارد گفته شده ختم نمی شود گو این که لزوم تجدید نظر در نوع کشت محصولات کشاورزی و زراعی به وضوح حس می شود .
پژوهش های بسیاری که در عرصه ی زراعی و محصولات کشاورزی انجام شده ، لزوم ارتقای کیفیت و کمیّـت محصولات ، مدیریت بهینه و اصولی منابع آبی را هشدار می دهد .
به عنوان مثال : کاشت بذر هندوانه که به آب رسانی فراوانی نیاز دارد ، یکی از غیر اصولی ترین کاشت ها و برداشت ها در این زمینه محسوب می شود .
به نوعی باید با اعمال راهکارها و شیوه های علمی مناسب ، کاشت و برداشت را در شهریار به سویی سوق داد گه سود آوری آن مطلوب و مصرف آب به حدأقل کاهش پیدا کند .
صنعت آب قطره ای ؛ صنعتی که سال هاست در کشورهای پیشرفته و حتی جهان سوم از آن استفاده و بهره برداری می شود .
لازم به ذکر است که افتتاح پروژه تصفیه از اقدامات کاربردی و سازنده ای است که بهره برداری آن نقطه ی عطفی در حوزه ی آبی شهریار محسوب می شود که البته دستاورد خوبی است ، اما کافی نیست .
در انتها به لزوم صرفه جویی آب در قرآن اشاره می کنیم . در دین مبین اسلام حتی از اسراف کردن آب در وضو گرفتن و غسل کردن نهی شده است. عبدالله بن عمرو می‌گوید: «رسول اکرم (ص) از کنار سعد می‌گذشت در حالی که او مشغول وضو گرفتن بود پیامبر پرسیدند: این عمل اسراف نیست؟ سعد گفت: آیا در آب وضو هم اسراف است؟ حضرت فرمودند: بله اگر چه وضو گرفتن در آب رودخانه‌ای باشد.»
تاریخ و آیندگان درباره ی ما قضاوت خواهند کرد .
فاطمه پاکنیت
بحران آب در شهریار