آثار تاریخی آتشکده ها، و مکانهای مقدس زرتشتیان در شهریار از مهم ترین آثار تاریخی شهریار برجای مانده از دوره ساسانیان « آتشکده ها » هستند که محل عبادت و نیایش زرتشیان به شمار می آیند و در واقع این بناها مکانی مقدس برای نگهداری آتش مقدس و انجام مراسم مذهبی زرتشتیان است . آتشکده […]
از مهم ترین آثار تاریخی شهریار برجای مانده از دوره ساسانیان « آتشکده ها » هستند که محل عبادت و نیایش زرتشیان به شمار می آیند و در واقع این بناها مکانی مقدس برای نگهداری آتش مقدس و انجام مراسم مذهبی زرتشتیان است . آتشکده ها همزمان با ظهور زرتشت تاسیس شدند.
مطالب مرتبط آثار باستانی شهریار پیش از میلاد مسیح
بخش دوم عصر ساسانیان سلسله ی اشکانی براثر اختلافات داخلی و جنگ های خارجی به تدریج ضعیف شده تا سرانجام به دست اردشیر اول ساسانی منقرض گردید وی سلسله ی ساسانیان را بنا نهاد که تا ۶۵۱ یا ۶۵۲ میلادی در ایران ادامه یافت .
ساسانیان حکومت ملی و متکی به دین و تمدن ایرانی بودند و قدرت بسیار زیادی کسب کردند . در این دوره نیز جنگ های ایران وروم ادامه یافت امپراتوری پهناور ساسانی که از رود سند تا دریای سرخ وسعت داشت در اثر مشکلات خارجی و داخلی ضعیف شد . آخرین پادشاه این سلسله یزدگرد سوم بود . در دوره ی او مسلمانان عرب به ایران حمله کردند و ایرانیان را در جنگ های قادسیه ، مدائن ، جلولاء و نهاوند شکست دادند و بدین ترتیب دولت ساسانی از میان رفت .
از مهم ترین آثار تاریخی شهریار برجای مانده از دوره ساسانیان « آتشکده ها » هستند که محل عبادت و نیایش زرتشیان به شمار می آیند و در واقع این بناها مکانی مقدس برای نگهداری آتش مقدس و انجام مراسم مذهبی زرتشتیان است . آتشکده ها همزمان با ظهور زرتشت تاسیس شدند .
با وجود تفاوت هایی که در معماری این بناها دیده می شود ولی هر آتشکده از چهار ضلعی که در چهار ضلع آن چهار درگاه طاقدار وجود دارد ، تشکیل شده است که بر روی این فضای چهار ضلعی گنبدی با نام چهار طاقی قرار گرفته است و محل سوختن آتش مقدس نیز در وسط بنا در نظر گرفته شده است علاوه بر اینکه آتشکده ها محل نگهداری آتش مقدس بود ، مردم از آن جا به عنوان امانت سرا استفاده می کردند .
از آن جا که موبدان مورد احترام و اعتماد مردم بودند ، مردم اموال و نذورات خود را به آن ها می سپردند و موبدان این امانات و نذورات را در مکان هایی که در زیر آتشکده ها برای این منظور و به قصد حفاظت از دید دزدان تعبیه شده بود نگهداری می کردند آتشکده ها بیشتر در مکان ها بلند تاسیس می شدند تا برای مردم قابل رویت باشد . اوج شکوفایی تاسیس آتشکده ها در زمان ساسانیان بود . ولی با پیروزی مسلمانان و پس از مسلمان شدن ایرانیان بیشتر این بناها یا ویران شدند و یا به مکان هایی چون مساجد و امام زاده ها تبدیل شدند .
شهر ری را ، پیش از اسلام ، مرکز دینی و پایگاه بزرگ مغان و زرتشتیان دانسته اند . شهری مقدس به شمار می آمده ، و نوعی حکومت دینی ، نظیر حکومت پاپ در واتیکان ، به وسیله مویدان موید ، که عنوان « زرتوشتر تمه » یعنی همان زرتشت داشته ، در آنجا برقرار بوده است و موبدان موبد بزرگ در ری سکونت و حکومت دینی این مملکت با او بوده است .
در باب توجه مغان و مردم ری در عهد دولت ماد و هخامنشیان به آتش و آتشکده و احترام و ستایش این عنصر که لازمه آن آباد بودن آتشکده است تردیدی وجود ندارد . نیز چنان که پیشتر گذشت شهر ری در دیدگاه زرتشتیان از جایگاه ویژه ای برخوردار بود و این مذهب قرن ها در این سامان رواج داشته و آثار و بقایای تاریخی مقایر با آتشکده زرتشتیان در حوالی ری و در شهریار مشهود است.
اثر باستانی تخت رستم که یکی از آثار تاریخی شهریار آتشکده های مهم منطقه در دوران ساسانیان می باشد در حدود ۲۰ کیلومتری غرب شهریار ، در کنار روستای قجرتخت رستم واقع شده است . در این آتشکده ، آتش در حجره های وسط محوطه مدور سنگی روشن می شده که در شب از حدود ۱۵۰ کیلومتری در معرض دید قرار داشت ، در قسمت پایین کوه یک سکو و یک بنای کوچک وجود دارد ، آن بنای کوچک که در ۱۵ متری سکو قرار دارد و تقریبا سالم مانده است سقف کوتاهی دارد ، فاصله راس گنبد آن تا سطح زمین ۲۳۸ سانتی متر بوده و دارای دو مدخل با طاق هایی به سبک معماری های پیش از اسلام است .
این کوه مخروطی شکل از جنس آندزیت و سنگ های آتشفشانی است و ارتفاع آن به ۱۳۱۸ متر می رسد که بلندترین کوه در جنوب غربی شهرستان شهریار محسوب می شود . در دامنه وقله ی این کوه آثار معماری به صورت تختگاه وجود دارد که با استفاده از مصالحی نظیر سنگ و ملات گچ سنتی ساخته شده است این آتشکده در دوران ساسانی و برای انجام مراسم آتش که فقط موبدان زرتشتی بدان راه داشته اند ، ساخته شده طی سال های گذشته نیز در دامنه ی شرقی تخت رستم یک محوطه ی باستانی در حدود ۱۰ هکتار شناسایی شده است .
آتشکده تخت رستم از دو صفه یا تخت گاه تشکیل شده که یکی از این صفه ها در قله ی صخره و دیگری در ارتفاع پایین تر قرار دارد . صقه ی اول که در فضای آزاد قرار دارد محلی ست که روی آن آتش می افروختند و روی . صفه ی دوم مراسم مذهبی انجام می گرفته است .
در فاصله ی ۱۵ متری از تخت گاه پایینی یک بنای گنبدی شکل قرار دارد که احتمالا آتش مقدس را در آن نگه می داشتند . از کارکردهای دیگر آتشکده ها می توان به پیام رسانی آنها هم اشاره کرد که به وسیله آتش پیام خود را برای آتشکده ی بعدی ارسال می کردند این اثر باستانی در سال ۱۳۱۶ با شماره ۳۰۳ به ثبت ملی رسیده است .
یادآوری :
چهار آتشکده با نام تخت رستم در ( افغانستان ، استان سمنگان ) ، ( بلخ ، که در زمان پارت ها آتشکده و در زمان کوشائیان عبادتگاه بوداییان بود ) ، ( فارس ، که تخت گوهر هم شهرت دارد ) ، ( فراه درغرب افغانستان ) وجود دارد .
این اثر تاریخی مربوط به عهد ساسانیان است و مردم آن را بنام یکی از شاهان بسیار مشهور سلسله کیان خوانند این بنا بر فراز کوهستان های مغرب شهریار قرار دارد تخت کیکاوس که در عصر ساسانی اختصاص به انجام مراسم آیینی و مذهبی مردم ساکن این منطقه داشت در ۱۸ کیلومتری شهریار و ۸ کیلومتری ملارد ویرفراز تپه سنگی مشرف به آبادی بیدگنه قرار گرفته است.
بهر حال آنچه از تخت کیکاوس باقی مانده ، آثار سکوی مصنوعی چهار ضلعی غیر منظمی است ، که هر ضلع آن در حدود ده متر با سنگ لاشه و ملاط گچ ساخته شده ، در قله تپه مزبور از بلندی قریب هشتاد متر به اراضی وسیعی از جلگه مشرف و مسلط است .
در سمت جنوب پایین تپه در کنار درخت انجیر کوهی کهن سالی که بیش از سیصد سال عمر دارد ، دیوار کوتاهی از سنگ و گچ دیده می شود ، که سابقا اطاق چهار گوشی بوده ، و مدخلی از سمت شمال شرقی داشته آفتاب بدرون آن نمی تابیده است . طول و عرض خارجی این اطاق هر کدام مختصری کمتر از ۵ متر می باشد .
این اطاق چهار گوش را مردم محل « چار طاق » می خوانند و همچنین خود دلیل ۹ دیگری برا آتشکده بودن تخت کیکاوس در زمان قدیم می باشد . آتش مقدس را در درون این اطاق محفوظ نگه داشته هنگام ادای مراسم مذهبی آن را بر فراز سکوی بالای کوه می بردند ، و پس از انجام آیین مذهبی آن را مجددا به اطاق مزبور آورده نگهداری می نمودند ، و ظاهرا بعد ها هم در ادوار اسلامی این مورد استفاده های دیگر مذهبی قرار گرفته است . متاسفانه از این چهار طاق تاریخی عهد ساسانی جز قسمت کمی از یک دیوار چیز دیگری باقی نمانده است.
تپه جوقین از دیگر آثار تاریخی شهریار در عصر ساسانی است ؛ قلعه ای کهنسال و افسانه ای که در عین اینکه یکی از کهن ترین آثار باستانی منطقه به شمار می آید ؛ یکی از ناشناخته ترین آنان نیز هست . قلعه ای عظیم که با همه عوامل ویرانگر مقابله کرده و با عظمت و شکوه دیرینش استوار مانده است تپه و قلعه جوقین که به تمامی از خشت بنا شده در ۱۰ کیلومتری جنوب غرب شهریار در شهر وحیدیه واقع است .
قدمت و استقرار مردم در آن با توجه به مسکو کات و سایر اشیای مکشوفه دست کم به دوره یزدگرد سوم ساسانی می رسد . در این قلعه باستانی که بخشی از آثار باستانی به دست آمده از آن در موزه ایران باستان نگهداری می شود ؛ هنوز حفاری و کاوش های باستان شناسانه در مراحل اولیه است که قدمت آثار مکشوفه لزوم تسریع در این امر را یاد آوری می نماید .
تپه جوقین یکی از مهمترین و بزرگترین بناهای خشتی منطقه است ، که برج و باروهای آن و مصالح و خشت های استفاده شده در آن آثار معماری پیش از اسلام را نشان می دهد . سفالینه های کشف شده در تپه جوقین نیز نظر به اینکه هیچکدام از آنها دارای لعاب نمی باشد حائز اهمیت دیرین شناسانه است نام جوقین بنا بر برخی گفته ها گویا برگرفته از نام بهرام چوبین ، سردار و قهرمان ملی ایران در عهد خسرو پرویز ساسانی است که بعدها در دوره یزدگرد سوم رونق گرفته و استفاده بوده است .
تپه جوقین و قلعه دیگری که در مرکز روستای قدیمی جوقین واقع است و به دلیل ساخت و سازهای بعدی در بستر شهر مدفون گشته را نیز به همین دلیل به بهرام چوبین نسبت می و مورد دهند.
تپه ی جوقین شهریار آثار تاریخی شهریار
مطلب مرتبط ( تاریخچه شکل گیری شهرستان شهریار) -پس از انقلاب-