شهریار

شهر شهریار:

شهریار در سال ۱۳۳۳ از ترکیب دو محله علیشاه عوض وکرشته توسط دولت وقت بعنوان شهر اعلام شده است و در ادامه روستاها و آبادیهای کهنز، جعفریه، فاز یک اندیشه، امیریه، وائین، کاروان،  اسکمان واسدآباد و دینارآباد ،شهرک صدف،شهرک مریم،شهرک رفاه،شهرک مخابرات،شهرک شاهد،شهرک شهید عباسپور و شهرک اداری به آن ملحق شده اند.

واژه شناسی:

واژه (شهریار) ازلحاظ اصطلاح شناسی (واژه شناسی) برخلاف تصور همگان به معنای یاری دهنده شهر نمی‌باشد بلکه این لغت از واژه شهردار که در دستور زبان پهلوی به معنای دارنده و مالک کشور یعنی فرمانروا و پادشاه می‌باشد به دست آمده است همچنین در فرهنگنامه‌های بزرگ زبان فارسی معنای واژه شهریار را برابر با (کلان شهر یا بزرگ شهر یا فرمانروای شهر) آورده‌اند.

در کتب تاریخی از شهریار با عناوینی چون دی شهر، ولایت روستایی تاریخی در حوزه ری و منطقه ای حاصلخیز در مسیر رودخانه های غرب تهران یاد شده است.

۱-علیشاه عوض:

۱-۱-تاریخچه:

اگر بخواهیم سکونتگاههای انسانی را پس از اسلام در منطقه شهریار خصوصا شهر شهریار مورد کنکاش و بررسی  قرار دهیم باید اذعان کنیم که وجود دو امامزاده در فاصله تقریبی ۲ کلیومتری از یکدیگر مهمترین عوامل تجمع گروهای انسانی در منطقه بوده است.

امامزاده اسماعیل (ع) در علیشاه عوض و امامزاده هادی (ع) در کرشته عامل  مهمی برای تجمع مردم مسلمان و نهایتاً ایجاد مناطق مسکونی در پیرامون این دو امامزاده بوده است.

پس از شکل گرفتن دو روستای کرشته و علیشاه عوض،احداث سه جاده،این دو روستا را به یکدیگر و جاده رباط کریم متصل ساخت و نام علیشاه عوض به عنوان بخش مرکزی بر مجموعه بافت مسکونی ایجاد شده اطلاق گردید.

 مرحوم علامه دهخدا، ذیل نام علیشاه عوض در لغت نامه معروف خود این چنین می نویسد:

علیشاه عوض ده مرکزی بخش شهریار تابع شهرستان تهران واقع در ۳۰هزارگزی باخترتهران،ناحیه است که جلگه ای دارای آب و هوای معتدل و ۲۹۶۴ تن سکنه، آب آن از قنات جدید و از رودخانه کرج تامین می شود و محصول آن غلات،انگور،انواع میوه،سیب زمینی،بنشن و چغندرقند است.

اهالی آن به زراعت و باغداری  اشتغال داشته و ادارات دولتی در این قصبه ، بخشداری ،امین صلح ، دامپزشکی ،شعبه بانک کشاورزی ، آمار ،بهداری ،فرهنگ ،دفتر پست ،پاسگاه ژاندارمری ،بیمارستان ،دبستان ،دارای کارخانه برق کوچک ، آسیای موتوری ،راه آهن فرعی و شوسه که کلیومتر۱۵جاده تهران قزوین جدا می شود.

این شهر تا سال ۱۳۶۰با همین نام ( علیشاه عوض ) شناخته میشد که در سال ۱۳۶۰ با توجه به تشریف فرمایی شهید مظلوم آیت الله دکتر بهشتی به این شهر و سخنرانی در مسجد جامع شهر و تقاضای مردم برای تغییر نام شهر ، که به نظر اکثر ساکنین برگرفته از نام شاه سابق ویا وابستگان در بار بوده ،‌ به مهرانشهر تغییر نام یافت ،‌ مهران عیار اسدی اولین شهید شهریار بوده که شهید مظلوم دکتر بهشتی با پرسشی از حاضرین که اولین شهید شهریار چه کسی است ؟ در پاسخ با نام مهران اسدی روبرو می گردد ، این شهر را به نام آن شهید بزرگوار ( مهرانشهر ) نامیده که این امر با تکبیر و صلوات حاضرین به تأیید رسید ولی متأسفانه علیرغم پیشنهاد این شهید بزرگوار و همچنین مصوبه رسمی شورای عالی نامگذاری شهرستان و پیشنهاد وزارت کشور ، تا کنون اقدامی از سوی مسئولین ذیربط برای این تغییر نام صورت نپذیرفته وسرانجام با اعلام انتزاع شهریار از شهرستان کرج و تشکیل شهرستان مستقل ، در پی مصوبه هیئت دولت در سال ۱۳۶۸ ، همان نام شهریار برای مرکز شهرستان معرفی شده است .

شهرداری شهریار در سال ۱۳۳۱ تأسیس گردید که در بدو تأسیس جمعیت شهر قریب ۵۰۰۰ نفر بوده و پرسنل آن با (۴ کارمند، ۷ کارگر خدماتی و یک نفر سرمکانیک موتورهای آب خدمات شهری) خدمت به شهروندان را عهده دار بودند. از سال تأسیس تاکنون جمعاً ۲۹ نفر در سمت شهردار شهریار بوده‌اند. ۱۳ نفر قبل از انقلاب اسلامی و ۱۶ نفر در دوران انقلاب اسلامی. طولانی‌ترین دوران خدمت را «احمد وزیری» ۵۵ سال و کوتاهترین دوره تصدی را «داود موثقی» با ۷۳۳ روز انجام وظیفه نموده است.

۱-۲-وجه تسمیه:

کلمه علیشاه عوض تشکیل شده از علیشاه که بنظر میرسد نام روستایی در بخش بستر تبریز باشد ، از سوی دیگر در دهستان سیاه منصور بیجار نیز روستایی بنام علیشاه وجود دارد که به همین نام خوانده می شود ،‌ با مراجعه به متون تاریخی تا حدودی روشن میشود که نخستین ساکنان شهر شهریار که در جوار بارگاه مطهر حضرت امامزاده اسماعیل (ع)   مدفون می باشند ،  از این دو روستا به این شهر آمده و نام علیشاه عوض را برای محل سکونت تازه خود برگزیده اند .

۲-کرشته:

کرشته روستایی قدیمی واقع در بخش مرکزی شهرستان شهریار بود که امروزه در بافت اصلی شهریار قرار گرفته و جزء مناطق آن است.

کرشته در کنار جاده اصلی شهریار به تهران قرار دارد. از مکان‌های دیدنی و زیارتی این روستا می‌توان به بقعه امامزاده هادی از (نوادگان امام حسن مجتبی)، یادمان شهدا و کوچه باغ‌های زیبایش اشاره کرد.

۲-۱-وجه تسمیه : کرشته Kereshteh  و معنای آن در برخی لغت نامه‌ها با استناد به یک بیت شعر:

زمین و آسمان پر از فرشته ست – تو کی بینی که چشمت پرکرشته ست…

که ظاهراً عطار نیشابوری آن را سروده به معنای خس و خاشاک آمده(گفته می شود پیش از آنکه این ناحیه به صورت مسکونی در آید، مهاجران تازه وارد به منطقه جهت آماده سازی زمین ،ناگزیر به از بین بردن خس و خاشاک شده اند و این وجه تسمیه ای برای کرشته شده است) و ناظم الاطبا، معین و دهخدا هم با اقتباس از همین سروده آن را تأیید و در فرهنگ لغات خود نوشته‌اند ولی اصولاً برای تحقیق و تأیید برای وجه تسمیه و نام یک محل و شهر باید اولین کاری که انجام شود پرسیدن نظر اهالی آن محل باشد و نقل و گفته‌های ساکنین آن که سینه به سینه به نسل بعد منتقل شده مورد بررسی قرار گیرد که قطعاً نتیجه آن مستند و مقبول خواهد بود.

احتمالاً مقصود عطار از کلمه کرشته در اینجا به معنای پرآب می‌باشد و برای تمثیل از دو چشم گریان بکار رفته است چرا که وقتی دو چشم آدمی پر از اشک باشد بدرستی نمی‌تواند ببیند و با استناد به گفته‌های پیشینیان و مادران و پدران کهنسال این منطقه باید گفت که در قدیم دو رشته رودخانه مهم منشعب از کوه‌های کرج در این منطقه جاری بود که رودخانه بزرگتر را به زبان محلی شاه‌چای و رود کوچکتر را به نام خرده چای یا خره چای و خوه چای می‌نامیدند. مردمان قدیم کرشته که همگی کشاورز و دامدار بودند به خاطر وجود این دو رودخانه که در تمام فصول سال پرآب بودند جایی را بین این دو رود برای زندگی و اقامت انتخاب کردند و در کناره‌های این دو رودخانه اقدام به کاشت درختان میوه و احداث باغات و مراتع کشاورزی و دامپروری نمودند و کم‌کم روستای اولیه شکل گرفت و به خاطر محل قرار گیری این روستا در بین دو رود آن را «ایکه‌ رشته» نامیدند یعنی جایی که بین دو رشته رودخانه قرار دارد و بعدها در لفظ به نام کرشته معروف گردید.

۲-۲-ساکنین قدیمی:

نام خانوادگی‌های اکثریت درخشان، رهگذر، رهنما و ترابی می‌باشد که ۴ خاندان بزرگ در این منطقه هستند.

۲-۳-تاریخ و زبان و فرهنگ:

با توجه به وجود آثار باستانی و مذهبی مختلف در این منطقه و اطراف آن می‌توان یقین کرد که در سده‌های پیش از ظهور اسلام و از دیر باز این منطقه محل سکونت مردمانی با گویش آذری باستان بوده است.امروزه گویش ترکی در این منطقه با نقاط دیگر ایران تفاوت‌هایی دارد و ترکیبی از زبان آذری و ترکمنی با جایگزینی بسیاری لغات به فارسی می‌باشد که با لهجه خاصی در بین اهالی رواج دارد. در سالیان اخیر بسیاری از فرهنگ و رسوم قدیمی و سنتی روستا دستخوش تغییرات و فراموشی شده است.

۲-۴-موقعیت جغرافیایی:

کرشته در ۵۱درجه و ۶دقیقه طول شرقی و ۳۵درجه و ۶۶دقیقه عرض شمالی واقع شده است. به لحاظ موقعیت سیاسی کرشته در بخش مرکزی شهرستان شهریار قرار دارد و فاصله‌ای تا مرکز بخش و شهرستان ندارد، دورترین نقطه آن کمتر از ۲ کیلومتر می‌باشد و ساختمان‌های آن به محلات مجاور علی شاه عوض، کیومرثیه و عباس‌آباد متصل است.

۳-کهنز:  

در لغت به معنی دژ و قلعه آمده است.

شهرکی است درجنوب شهرستان شهریار که با مرکزشهرستان فاصله کمی در حدود یک کیلومتر دارد. دارای آب وهوایی معتدل است.این شهرک با شهرهای فردوسیه،اسدآباد، دینارآباد و مرکزشهرستان شهریار مجاورت دارد. دارای باغات فراوان و مراکز فرهنگی (آموزشگاه،مدارس و ادارات)، آموزشی و ورزشی (استادیوم شباهنگ، باشگاههای متعدد ورزشی دیگر) گوناگون است. دارای یک خیابان اصلی به نام بسیج است که اهالی به آن ۲۰ متری می‌گویند.

Visits: 1272